Nieuwerkerk in Grijsoord?
Aan het beging van de 15e eeuw werd in het gebied dat we nu Flakkee noemen, begonnen met het bedijken van de platen en gorzen. Als eerste Dirksland in 1416. Op Goeree was het eerste gebied al in de 12e eeuw bedijkt. De eerste polder in de buurt van Nieuwe-Tonge was Battenoord. Niet veel later ontstond in 1461 de polder Noordland. In de meest westelijke hoekje van de polder kwam de eerste bebouwing van het dorp dat we nu kennen als Nieuwe-Tonge. Aanvankelijk werd het dorp”Nieuwerkerk in Grijsoord“ genoemd, naar de polder waarin Oude Tonge lag. Wanneer en waarom de naam is veranderd in Nieuwe-Tonge is niet duidelijk. Eén van de eerste gebouwen was de kerk, daaromheen heeft het dorp zich verder ontwikkeld.
Kernstructuur
De oudste dorpsstructuur van Nieuwe-Tonge is nog steeds te zien. Veel dorpen op Goeree-Overflakkee hebben in de dorpskern dezelfde indeling. Aan de buitendijk de haven, recht op de haven de Voorstaat en aan het einde daarvan de Ring met de kerk. Aan beide kanten van de Dorpsstraat loopt de Achterweg. Deze indeling is bijvoorbeeld goed te zien in Middelharnis en Sommelsdijk. In Nieuwe-Tonge valt deze indeling niet zo op, maar van oorsprong is het ook een “sleuteldorp”. Ooit was er ten noorden van de Zuiddijk/Molendijk, die toen de Noordlandse dijk heette, een water wat als dienst deed als haven. Veel succes had deze haven niet, want door verzanding werd hij onbevaarbaar. Recht op de Zuiddijk/Molendijk loopt nog wel de Voorstaat. Aan het einde daarvan is de Ring met de kerk. Anders dan in de meeste andere dorpen loopt de Voorstaat aan de zijkant van de Ring. De Noordelijke en de Zuidelijke Achterweg zijn er ook nog steeds. Op de kaart uit het Caertboeck van Voorne uit 1697 is de kernstructuur goed te zien.
Uit: Dorpskrant jaargang 1 – Martina Gebraad-Westdorp